Choroba wrzodowa powoduje tępy ból w nadbrzuszu, który może promieniować do klatki piersiowej oraz pleców. Często towarzyszy mu zgaga, wzdęcia, nudności, zaburzenia w oddawaniu stolca. W niektórych przypadkach mogą wystąpić wymioty. Do zaostrzenia objawów dochodzi zwykle wiosną i jesienią. Okazuje się, że możemy wiele zrobić, aby uniknąć tych przykrych dolegliwości.
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy jest coraz częstszą przyczyną bólów brzucha, wizyt u lekarza, absencji w pracy, co nadaje jej dużą wagę społeczną. Choroba niewątpliwie związana ze zmianami cywilizacyjnymi, coraz szybszym tempem życia, stresem, stosowaniem używek i niewłaściwej diety. Występuje najczęściej pomiędzy 20. a 50. rokiem życia, choć spotyka się ją też u dzieci i osób starszych.
Przewód pokarmowy pokryty jest od wewnątrz błoną śluzową, która odznacza się dużą zdolnością regeneracyjną. W normalnych warunkach wszelkie ubytki w błonie śluzowej ulegają szybkiemu wygojeniu. Jest to możliwe dzięki obecności mechanizmów naprawczych i czynników ochronnych występujących w przewodzie pokarmowym. Błona śluzowa stale narażona jest na uszkodzenia przez tzw. czynniki atakujące, zarówno pokarmowe (mechaniczne, termiczne, chemiczne), jak i endogenne (kwas solny, enzymy trawienne, niedokrwienie). Od sprawności mechanizmów naprawczych i agresywności czynników atakujących będzie zależeć stan błony śluzowej w przewodzie pokarmowym. Jeżeli czynniki agresywne przeważają nad obroną, dochodzi do powstania niszy wrzodowej. Aby zmniejszyć szanse nawrotów w chorobie wrzodowej, należy robić wszystko, aby sprawnie działały systemy naprawcze i unikać wszelkich czynników, które mają niszczący wpływ na błonę śluzową.
1. Nie pal papierosów
Dla błony śluzowej dwunastnicy niewątpliwie agresywnym czynnikiem jest kwaśny sok żołądkowy. W prawidłowych warunkach, gdy kwaśna treść żołądkowa przedostaje się do dwunastnicy dochodzi do pobudzenia wydzielania sekretyny. Hormon ten z kolei powoduje natychmiastowe wyrzucenie przez trzustkę zasadowego soku dla neutralizacji kwasu. U palaczy tytoniu dochodzi do wyraźnego obniżenia sprawności tego mechanizmu i poważnego zachwiania równowagi między czynnikami niszczącymi i regenerującymi w kierunku wrzodotwórczym. Zbyt duża kwaśność treści dwunastniczej prowadzi u palaczy do powstania niszy wrzodowej.
2. Ograniczaj produkty zakwaszające
Produkty zwierzęce podnoszą kwaśność soku żołądkowego. Badania wykazały, że osoby pozostające na diecie wegetariańskiej wykazują wyraźnie mniejszą kwaśność soku żołądkowego.
Spożywanie mięsa, jak również picie mleka nie jest wskazane. Mleko, chociaż w pierwszej fazie ze względu na dużą zawartość wapnia neutralizuje kwas solny, to w końcowym efekcie występujące w nim białko stymuluje produkcję kwasu solnego. Również wszelkiego rodzaju produkty zawierające biały cukier mają działanie zakwaszające, dlatego najlepiej wyeliminować z diety słodycze i napoje słodzone. Pić natomiast czystą wodę w ilości co najmniej dwa litry płynów dziennie.
3. Unikaj przypraw i potraw sokopędnych
Używanie w nadmiarze pikantnych przypraw (pieprz czarny, chili, musztarda itp.) oraz mocno solonych pikantnych potraw nie jest wskazane ze względu na ich stymulację wydzielania soku żołądkowego, jak również bezpośredni uszkadzający wpływ na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Natomiast ocet spirytusowy nie powinien być używany ani przez chorych, ani zdrowych z uwagi na toksyczny wpływ na wątrobę.
4. Nie stosuj używek
Kofeina zawarta w kawie i innych podobnych napojach wzmaga wydzielanie soków trawiennych w przewodzie pokarmowym. Jednocześnie wpływa rozkurczowo na mięśnie przełyku. To prowadzi do objawów o charakterze zgagi, bólów w nadbrzuszu, sprzyja powstawaniu owrzodzeń żołądka i nadżerek w przełyku.
5. Nie jedz zbyt gorących posiłków
Spożywany pokarm powinien mieć optymalną temperaturę. Dobrą rzeczą jest, aby chociaż jeden posiłek w ciągu dnia był ciepły. Zawsze jednak trzeba unikać pokarmów zbyt gorących, gdyż wpływają one niszcząco na śluzówkę żołądka.
6. Nie jedz w pośpiechu
Pokarm należy spożywać powoli. Trzeba tak zaplanować czas, aby można było spokojnie spożyć każdy posiłek. Tylko w takich warunkach możliwe jest dokładne przeżucie pokarmu, co ułatwia pracę dalszym częściom przewodu pokarmowego. Jedzenie w pośpiechu niekorzystnie wpływa na trawienie, ponieważ większość krwi, która normalnie podczas trawienia dopływa do żołądka i jelit jest kierowana do mięśni. Jedzenie posiłków w pośpiechu, w ruchu czy zaraz po ćwiczeniach fizycznych może powodować zaburzenia trawienne, takie jak zgaga, wzdęcia, odbijanie, wrzody żołądka i dwunastnicy.
7. Posiłki spożywaj regularnie
Poprzez regularne spożywanie posiłków wypracowuje się pewien rytm biologiczny, który ma wpływ na wydzielanie się soków trawiennych. Rozchwianie dobowego rytmu biologicznego na skutek spożywania posiłków o różnych porach może sprzyjać zaburzeniom w wydzielaniu soków trawiennych.
8. Unikaj leków wrzodogennych (aspiryny i kortykosterydów)
Aspiryna jest kwasem acetylosalicylowym. Występuje w wielu produktach farmaceutycznych, znajduje się praktycznie we wszystkich lekach przeciwbólowych reklamowanych w telewizji i tygodnikach ilustrowanych. Jej działanie polega na hamowaniu prostaglandyny E – hormonu tkankowego, który jest produkowany w żołądku. Hormon ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mechanizmów ochronnych błony śluzowej. Częste i przewlekłe spożywanie kwasu acetylosalicylowego prowadzi do powstania ubytków w błonie śluzowej i krwawień żołądkowych. Do leków wrzodogennych zaliczamy również leki zawierające kortykosterydy (Hydrokortyzon). Powodują one zwiększenie wydzielania kwasu solnego i pepsyny przez błonę śluzową żołądka.
9. Kontroluj stres
Przedłużający się stres jest poważnym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wrzodowej. Odporność błony śluzowej na czynniki niszczące zależy w dużej mierze od dobrego jej ukrwienia.
Stres powoduje zmniejszenie przepływu krwi przez naczynia (adrenalina kurczy naczynia), co wpływa niekorzystnie na odżywienie i regenerację błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Wiedząc o niekorzystnym wpływie stresu na organizm warto nauczyć się umiejętnego radzenia sobie z nim.
Zmniejszeniu napięcia nerwowego służy wiele prostych metod. Praktykowanie ich na co dzień może pomóc w niejednej trudnej sytuacji życiowej. Ważne jest, aby na początku sporządzić listę problemów wywołujących zdenerwowanie, lęk czy niepokój i okoliczności im towarzyszące. Lista stresów powinna być ułożona według znaczenia. Mając świadomość przyczyn wywołujących stres w życiu warto przeanalizować, które zasady kontrolowania stresu mogłyby być najbardziej pomocne.
10. Uprawiaj ćwiczenia fizyczne
Ruch fizyczny wpływa bardzo korzystnie na cały organizm. Poprawiając krążenie krwi, przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania wszystkich układów i narządów. Ma to duże znaczenie w profilaktyce nawrotów choroby wrzodowej. Ruch ma korzystny wpływ na samopoczucie poprzez wzrost produkcji endorfin. W ten sposób pomaga w neutralizowaniu napięć nerwowych, a więc w kontrolowaniu stresu.
