Tłuszcze (lipidy) przyjmujemy wraz z pożywieniem. Stanowią one jedno ze źródeł energii dla naszego organizmu, są nośnikami witamin, służą do budowy błon komórkowych czy syntezy niektórych hormonów. Spożyty tłuszcz, przy udziale kwasów żółciowych i enzymów trawiennych, podlega w przewodzie pokarmowym przemianie w maleńkie cząsteczki możliwe do wchłonięcia przez organizm.
W surowicy krwi tłuszcz wiąże się z cząsteczkami białka – powstają tzw. lipoproteiny. Zawartość lipidów we krwi możemy ocenić laboratoryjnie, określając tzw. lipidogram. Do przeprowadzenia oznaczenia potrzebna jest próbka krwi osoby badanej. Lipidogram obejmuje poziom cholesterolu ogólnego, LDL (lipoproteina o niskiej gęstości), HDL (lipoproteina o wysokiej gęstości) i trójglicerydów. Prawidłowy poziom choresterolu całkowitego we krwi według ustaleń WHO nie powinien przekraczać 180 mg/dl (Tabela 1).
Wielu lekarzy, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, twierdzi jednak z całym przekonaniem, że poziom cholesterolu nie powinien przekraczać normy: 100 + wiek osoby badanej mg/dl i nie więcej jak 160 mg/dl. Na czym opierają oni swoje przekonanie? Otóż setki przeprowadzonych w ostatnich latach badań na temat cholesterolu i rozwoju miażdżycy wykazały, że w społeczeństwach, w których przeciętnie poziom cholesterolu waha się w granicach 70–140 mg/dl nieznana jest choroba miażdżycowa i nie spotykane są zawały i udary. Tam, gdzie cholesterol utrzymuje się na poziomie 140–180 mg/dl ryzyko miażdżycy, choć niewielkie, ale już występuje. Natomiast w społeczeństwach, w których cholesterol wynosi przeciętnie w granicach 180–300 i więcej, schorzenia o podłożu miażdżycowym, jak choroba wieńcowa, zawały, udary mózgu występują zawsze na skalę epidemiczną, tak jak w Polsce (Tabela 2).
Drugim obok cholesterolu niezależnym czynnikiem zawałów i udarów jest poziom trójglicerydów we krwi. Nazwa pochodzi stąd, że trzy cząsteczki kwasów tłuszczowych łączone są z jedną cząsteczką glicerolu i w tej formie transportowane są we krwi. Trójglicerydy powodują sklejanie i łamanie się czerwonych ciałek i płytek krwi. Poprzez to sprzyjają powstawaniu skrzepów wewnątrznaczyniowych, które mogą prowadzić do zupełnego zamknięcia już zwężonego naczynia krwionośnego. Zwężenie następuje na skutek odkładania się złogów miażdżycowych, a zupełne zamknięcie powoduje skrzep, powstaniu którego sprzyja wysoki poziom trójglicerydów. Istnieje też pogląd, że trójglicerydy sprzyjają odkładaniu się cholesterolu na ściankach naczynia. Prof. J. Scharffenberg z Uniwersytetu Loma Linda w Kalifornii uważa, że poziom trójglicerydów we krwi nie powinien przekraczać wartości 100mg/dl.
MARKERY RYZYKA ZAWAŁOWEGO
Podwyższone stężenie we krwi substancji takich jak homocysteina, białko Creaktywne (CRP), fibrynogen i lipoproteina A świadczą o podwyższonym ryzyku zawału serca. Dlatego nazwano je markerami ryzyka zawałowego. Osobom z grupy ryzyka lekarze zalecają zbadanie ich poziomu. Do analizy wystarczy próbka krwi. Normy markerów ryzyka zawałowego: Homocysteina 5–15 mmol/l, CRP [lt] 2,5mg/l Fibrynoren [lt]500 mg/dl, Lipoproteina A [lt]30 mg/dl
| Choresterol całkowity | [lt]180 mg/dl | ([lt]4,7 mmol/l) |
| LDL | [lt]100 mg/dl | ([lt]2,6 mmol/l) |
| HDL | [gt]50 mg/dl | (1,3 mmol/l) |
| trójglicerydy | [lt]100 mg/dl | ([lt]1,2 mmol/l) |
| Poziom choresterolu mg/dl | Ryzyko choroby wieńcowej |
|---|---|
| 70—140 | brak ryzyka |
| 140—180 | umiarkowane ryzyko |
| 180—300 | wysokie ryzyko |
Literatura:
Jak obniżyć ciśnienie Krwi i poziom cholesterolu, Samuel L. DeShay, Bernice A. DeShay
Profilaktyka chorób serca, John A. Scharffenberg
