Rak jelita grubego – jak zapobiegać?

Rak jelita grubego należy do najczęściej spotykanych, obok raka żołądka i przełyku, nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego. W niektórych krajach cywilizowanych jest najczęstszą przyczyną zgonów z powodu wszystkich nowotworów. Umiejscawia się głównie w odbytnicy i okrężnicy esowatej. Stosunkowo szybko daje przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych, wątroby, trzustki i kości.

Rak jelita grubego objawia się przede wszystkim bólami brzucha, wzdęciami, biegunką na przemian z zaparciem, krwawieniem podczas wypróżniania, a stolec staje się wąski (ołówkowaty). Wtórnie dochodzi również do niedokrwistości, a w brzuchu wyczuwalny jest guz. Ostateczne rozpoznanie ustalane jest na podstawie badania histopatologicznego. Leczenie jest przede wszystkim operacyjne, polega na resekcji rozległego odcinka jelita wraz z guzem i zajętymi węzłami chłonnymi. Często zachodzi też potrzeba wykonania odbytu brzusznego.

Za główną przyczynę raka jelita grubego uważa się nieprawidłowe odżywianie. Obserwuje się zbyt małe spożycie warzyw i owoców, a pokarm jest za tłusty i za słodki. Z tego powodu tak powszechnym problemem krajów cywilizowanych są zaparcia. Zbyt długi pasaż resztek pokarmowych przez jelita naraża ich śluzówkę na długie drażnienie substancjami szkodliwymi z przemiany materii, znajdującymi się w stolcu – co jest bezpośrednią przyczyną problemu. Substancje konserwujące dodawane do żywności też nie są obojętne.

Przede wszystkim warto przestrzec przed spożyciem mięsa, szczególnie czerwonego, które konserwowane jest związkami azotowymi – azotanami i azotynami sodu i potasu. Związki te ulegają w przewodzie pokarmowym zamianie na rakotwórcze nitrozoaminy. Z jednej więc strony trzeba dbać o odpowiednie wypróżnianie, a z drugiej unikać związków chemicznych dodawanych do żywności.

Dodatkowo warto prowadzić badania profilaktyczne. Około 40% chorych zgłasza się do lekarza zbyt późno, kiedy nowotwór jest już zbyt zaawansowany. Leczenie operacyjne nie może być wtedy doszczętne, a jedynie paliatywne w celu zmniejszenia dolegliwości.

Najnowsze badania naukowe wykazały jednak, że dzięki regularnie wykonywanym testom na obecność krwi utajonej w stolcu w połączeniu z innymi badaniami diagnostycznymi, udało się wyraźnie zmniejszyć śmiertelność na raka jelita grubego.

Opracowano na podstawie poradnika medycyny prewencyjnej Proof Positive dr. med. Neil’a Nedley oraz podręcznika akademickiego Zarys chirurgii pod redakcją prof. dr. hab. med. Romana Górala