Udar mózgu

Każdy człowiek rodzi się z gładkimi, elastycznymi naczyniami. Wiele populacji świata zachowuje w zdrowiu swoje naczynia krwionośne i ma prawidłowe ciśnienie krwi przez całe życie. Może to również dotyczyć nas, jeżeli tylko poważnie podejdziemy do zasad zdrowego życia, zanim pojawi się choroba.

Miliony ludzi leży sparaliżowanych z powodu przebytego udaru mózgu. Obok raka, udar jest jednym z najstraszniejszych schorzeń. Występuje w całym cywilizowanym świecie. Jeżeli nie kończy się śmiercią, grozi inwalidztwem do końca życia.

Jakie jest ryzyko wystąpienia udaru?

Każdego roku pół miliona Amerykanów dotkniętych jest udarem, z tego 150 tysięcy umiera w ciągu pierwszego miesiąca po ataku. W Polsce z powodu udaru umiera co roku około 30 tysięcy osób. U wielu ludzi pojawia się poważny, a nawet śmiertelny udar mózgu bez żadnych wcześniejszych objawów. Jedna na cztery ofiary udaru umiera w czasie pierwszego ataku. U osób po 70. roku życia liczba ta wzrasta o 50%. 40% z tych, którzy przeżyli, wymaga specjalnej opieki pielęgnacyjnej do końca życia, a 10% przebywa w ośrodkach dla nieuleczalnie chorych. Pozostałe 60% rokuje nadzieję. Niektórzy z nich odzyskują kompletne zdrowie, a prawie wszyscy uzyskują na tyle dobrą sprawność, że mogą się usamodzielnić i z czasem wrócić do codziennych zajęć.

Co jest przyczyną udaru mózgu?

Udar jest najczęściej związany z procesem miażdżycowym naczyń prowadzących utlenowaną krew do komórek mózgowych. Z powodu miażdżycy ściana naczynia staje się grubsza, twardsza, mniej elastyczna, a jego światło zwęża się. Proces ten może występować zarówno w naczyniach w obrębie mózgu, jak również w naczyniach prowadzących do niego. Szorstka, nierówna wewnętrzna ściana tych naczyń sprzyja odkładaniu się płytek miażdżycowych i powstawaniu skrzepów, które mogą zupełnie zatkać światło naczynia. Czasami również fragmenty skrzepu lub płytek miażdżycowych odrywają się z innych naczyń układu krążenia i z prądem krwi dostają się do mniejszych naczyń mózgowych, powodując udar. Taką sytuację nazywamy udarem niedokrwiennym. Stanowi on około 85% wszystkich udarów.

Pęknięcie ściany naczynia i krwawienie jest drugą przyczyną udarów. Większość z nich współistnieje z[nbsp]niekontrolowanym nadciśnieniem, przepychającym krew przez wąskie szczeliny stwardniałych naczyń. W[nbsp]niektórych przypadkach pęknięcie naczynia jest również spowodowane obecnością tętniaka. Tętniak jest uwypuklającą się balonowato częścią ściany naczynia, która staje się coraz cieńsza i w końcu pęka. W rezultacie dochodzi do przedostania się krwi do mózgu.

Zniszczenie spowodowane przez udar następuje poprzez zablokowanie dopływu świeżej krwi do danej części mózgu, która wkrótce umiera z braku tlenu. Jeżeli udarem objęta jest duża część mózgu, sytuacja jest bardzo poważna i może skończyć się śmiercią. Jeżeli uszkodzenie jest mniejsze, następstwa również są mniejsze.

Kto jest zagrożony udarem?

Spora liczba udarów ściśle związana jest z występującym nadciśnieniem. Osoby z nadciśnieniem są osiem razy bardziej narażone na udar niż osoby z prawidłowym ciśnieniem krwi. W niektórych przypadkach najpierw pojawia się atak przejściowego niedokrwienia mózgu. Jest to krótkie zamroczenie lub mały udar, który pojawia się nagle i mija w okresie krótszym niż dwadzieścia cztery godziny. Większość z tych ataków trwa tylko kilka sekund i nie pozostawia po sobie żadnych następstw. Przedłużające się jednak przejściowe niedokrwienie może przejść w pełnoobjawowy udar.

Palenie papierosów ma swój udział w powstawaniu udaru poprzez wpływ na rozwój zmian miażdżycowych i zaburzenie prawidłowego utlenowania krwi. Jeden na sześć zgonów w przebiegu udaru mózgu jest ściśle związany z paleniem papierosów.

Ważne jest, aby pamiętać, że dieta bogata w tłuszcze i cholesterol jest głównym powodem zarówno miażdżycy, jak i nadciśnienia. Duży wpływ ma również otyłość, cukrzyca i siedzący tryb życia. Faktycznie czynniki ryzyka wystąpienia udaru są w zasadzie takie same, jak w przypadku choroby wieńcowej, ponieważ obie te choroby spowodowane są uszkodzeniem naczyń krwionośnych i zaburzeniami w dopływie tlenu do tkanek.

A co z osobami, które przeszły już udar mózgu? Czy można im pomóc?

Oczywiście. Styl życia, który pomaga zapobiegać udarom mózgu, przyspiesza też proces zdrowienia po wystąpieniu udaru, jak również pomaga zapobiegać nawrotom. W przypadku ostrego udaru konieczna jest dobra opieka pielęgnacyjna i właściwa rehabilitacja. W niektórych przypadkach wskazane jest również postępowanie chirurgiczne, polegające na oczyszczeniu naczyń ze złogów miażdżycowych. U niektórych osób okazały się być pomocne małe dawki aspiryny. Trzeba jednak pamiętać, że aspiryna może powodować tendencję do krwawień i zwiększać ryzyko wrzodów żołądka. Najlepszą nowiną w przypadku zmian miażdżycowych w naczyniach jest to, że są one odwracalne. Pogrubiałe, zwężone tętnice stopniowo odzyskują swoje światło, kiedy razem z innymi zdrowymi praktykami wprowadzony jest niskotłuszczowy, wegetariański sposób odżywiania. Aby potwierdzić tę prawdę, spójrzmy na statystyki udarów w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Wraz z leczeniem nadciśnienia, poprawą odżywiania i zdrowymi zasadami życia, przypadki udarów mózgu zmniejszyły się ponad 50% w czasie ostatnich 30 lat.

Dr n. med. Hans Diehl Pionier medycyny naturalnej, pracownik naukowy, epidemiolog, autor bestsellerów na temat zdrowia, redaktor czasopisma „Lifeline Health Letter”, założyciel i dyrektor kalifornijskiego Instytutu Stylu Życia.

Znaki ostrzegawcze

Natychmiast wybierz numer 999, jeśli pojawi się jakikolwiek z poniższych znaków ostrzegawczych. Pomóc mogą również leki przeciwzakrzepowe. Zwróć uwagę na następujące symptomy:

• Nagłe niedowidzenie lub utrata wzroku, zwłaszcza w jednym oku.
• Utrata mowy lub trudności z mówieniem czy rozumieniem wypowiadanych słów.
• Nagłe osłabienie lub drętwienie twarzy, ręki lub nogi po jednej stronie ciała.
• Niewyjaśnione zawroty głowy, drżenie lub nagłe upadki, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu wyżej wymienione symptomy.

Większości udarów można zapobiec!

W rzeczywistości udary, jak i inne choroby złego stylu życia, mogłyby stać się rzadkością, gdyby tylko ludzie zechcieli przekonać się wystarczająco wcześnie do zasad zdrowego stylu życia. Oto one:

• Nie pal papierosów. Jeden na sześć śmiertelnych udarów mózgu związany jest bezpośrednio z paleniem papierosów.
• Okresowo sprawdzaj swoje ciśnienie krwi, nadciśnienie bowiem może nie mieć żadnych zewnętrznych objawów. Pamiętaj o tym, że nadciśnienie zwiększa ryzyko wystąpienia udaru o 800%.
• Ucz się używać znacznie mniej soli. Na terenach, gdzie podaż soli jest niewielka, nadciśnienie jest właściwie nieznane. W Japonii, gdzie spożycie soli jest wysokie, udar jest główną przyczyną śmierci.
• Znormalizuj masę ciała. Otyłość sprzyja miażdżycy, nadciśnieniu i większości przypadków cukrzycy.
• Spożywaj niskotłuszczową, niskocholesterolową, wysokobłonnikową dietę. Badania naukowe wykazały, że utrzymywanie podaży tłuszczu w diecie poniżej 20% dziennego zapotrzebowania kalorycznego zapobiega rozwojowi miażdżycy.
• Codziennie wykonuj ćwiczenia fizyczne. Poprawiają one krążenie oraz pomagają kontrolować masę ciała i ciśnienie krwi.