Cukrzyca typu II a spożywanie owoców – najnowsze badania

Do czynników wpływających na powstanie cukrzycy typu II należą między innymi otyłość, siedzący tryb życia oraz nieprawidłowe odżywianie. Te same czynniki podnoszą ryzyko powstania powikłań związanych z tą chorobą. Odżywianie jest niezwykle ważne w kontekście kontrolowania poziomu cukru we krwi.

1. Jednym z najczęściej popełnianych błędów żywieniowych wśród osób chorych na tę chorobę jest ograniczenie spożycia owoców, warzyw i innych produktów zawierających węglowodany. Ich ograniczenie jest błędem przynajmniej z kilku powodów.

Owoce i warzywa obniżają ryzyko rozwoju cukrzycy

U osób spożywających większe ilości owoców występuje niższe ryzyko powstania cukrzycy typu II. Potwierdza to wiele badań. Dla przykładu, w badaniu opublikowanym w piśmie naukowym Diabetes Care w roku 2004 stwierdzono, iż osoby spożywające prawie 4 porcje owoców dziennie cechowało ryzyko powstania tej choroby niższe o prawie 30% w porównaniu do tych, które przeciętnie spożywały tylko pół porcji. Inne badanie z udziałem prawie 40 tysięcy kobiet po 45. roku życia pokazało, że u kobiet spożywających prawie 7 porcji warzyw dziennie występuje o 11% niższe ryzyko powstania tej choroby w porównaniu do kobiet spożywających tylko około 1,5 porcji. Natomiast kobiety spożywające 4 porcje owoców cechowało o 29% niższe ryzyko powstania cukrzycy w porównaniu do kobiet ze spożyciem około 0,5 porcji.

Efektem jednego z najnowszych badań, które było analizą trzech dużych badań prospektywnych, było oszacowanie zalezależności między spożywaniem owoców a powstaniem cukrzycy. Wyniki wykazały, że z wyjątkiem melonów spożycie każdego rodzaju owocu obniżało ryzyko pojawienia się cukrzycy. Dla przykładu, „jedna porcja jagód na tydzień obniżyła ryzyko o 26%, winogron o 12%, jabłek o 7%, bananów i grejpfrutów o 5%”.

Spożycie owoców ułatwia kontrolę cukru we krwi

Cukrzyca jest chorobą, w której dochodzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi. Wbrew powszechnej opinii osoby chorujące na nią powinny spożywać owoce, ponieważ ułatwiają one kontrolę poziomu glikemii. Tę właściwość ilustruje badanie z udziałem 63 osób, którym dopiero co postawiono diagnozę cukrzycy typu II. Na okres badania osoby te podzielono na dwie grupy.

Jedna z nich spożywała 125 g owoców dziennie, a druga około 50 g. Poziom cukru we krwi można mierzyć na czczo lub za pomocą tzw. hemoglobiny A1c. Hemoglobina A1c wskazuje na poziom cukru we krwi na przestrzeni trzech ostatnich miesięcy. Wyniki tego badania wykazały, że po 12 tygodniach poziom cukru wśród grupy spożywającej 125 g owoców obniżył się o 7,7%, a w drugiej grupie o 4,6%. Autorzy tego badania napisali: „zalecamy, żeby osoby z cukrzycą typu II nie ograniczały spożywania owoców”. 

W rzeczywistości to, że owoce korzystnie wpływają na kontrolę cukru we krwi nie powinno nikogo dziwić. Wiele owoców posiada niski indeks glikemiczny, co oznacza, że owoce te podnoszą cukier we krwi stosunkowo nieznacznie. Jest rzeczą normalną, że po spożyciu posiłku poziom glukozy w surowicy krwi się podnosi. Podobnie jest po spożyciu jakiegokolwiek produktu. Do jakiego stopnia ten poziom wzrośnie, zależy od rodzaju spożywanych produktów. Indeks glikemiczny dzieli produkty na trzy kategorie. Do pierwszej należą produkty z niskim indeksem glikemicznym, co oznacza, że nie podnoszą one poziomu glukozy we krwi powyżej 55 jednostek.

Druga kategoria to produkty ze średnią wartością indeksu glikemicznego, wynoszącą między 56 a 69 jednostek, a trzecia to produkty z wysoką wartością, wynoszącą 70 jednostek i więcej. Tabela nr 1 wyszczególnia wybrane owoce według wartości ich indeks glikemiczny.

Z tabeli wynika wyraźnie, że owoce takie jak banany, czereśnie, jabłka czy winogrona nie mają dużego wpływu na poziom cukru we krwi. Podobnie jest z wieloma warzywami.

Owoce obniżają ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycowych

1. Uszkodzenie wzroku (retinopatia)

Badania przeprowadzone w Japonii wykazały, że spożycie owoców obniża ryzyko uszkodzenia wzroku u osób z cukrzycą. Osoby ze średnim spożyciem owoców wynoszącym 225,4 g dziennie cechowało o ponad 50% niższe ryzyko tego rodzaju powikłań w porównaniu do osób ze średnim dziennym spożyciem równym 21,5 g. Wykres nr 1 przedstawia zależność pomiędzy spożyciem owoców a występowaniem retinopatii

2. Choroby układu krążenia

Osoby borykające się z cukrzycą, które spożywają dużą ilość owoców cechuje niższe ryzyko wystąpienia problemów ze strony układu krążenia w porównaniu do osób spożywających niższe ich ilości. Należy podkreślić, że problemy związane z krążeniem prowadzą do innych powikłań typu zawał serca czy miażdżyca kończyn z ryzykiem amputacji. Jedno z badań przeprowadzonych w Hong Kongu z udziałem 255 Chińczyków z cukrzycą typu II wykazało obecność miażdżycy wśród 11,8 % badanych ze średnim spożyciem owoców równym 14,5 g dziennie w porównaniu do tylko 1,2 % w grupie osób ze średnim spożyciem owoców równym 92,6 g. Warto również podkreślić, że osoby z największym spożyciem owoców miały również najmniejsze zmiany miażdżycowe w porównaniu z osobami w grupie osób z najniższym spożyciem tych produktów.

Podsumowując należy podkreślić, że owoce przydatne są nie tylko w profilaktyce cukrzycy, ale również w jej leczeniu. Ich spożycie ułatwia kontrolę poziomu cukru we krwi i obniża ryzyko wystąpienia powikłań, np. retinopatii czy chorób układu krążenia. Osoby chore na cukrzycę powinny spożywać 2 do 4 porcji owoców każdego dnia, w zależności od wielkości dziennej racji pokarmowej. Najlepiej spożywać różnorodne owoce o niskim poziomie glikemicznym.

Dr Roman Pawlak jest profesorem dietetyki na East Carolina University w Stanach Zjednoczonych. Jest autorem szeregu badań naukowych opublikowanych w amerykańskich i międzynarodowych pismach naukowych. Jest autorem szeregu badań naukowych opublikowanych w amerykańskich i międzynarodowych pismach naukowych. Spośród książek jego autorstwa dotychczas ukazały się w języku polskim tytuły: „W obronie wegetarianizmu”, „Zdrowe odżywianie bez tajemnic”, „Zatrzymaj młodość”, „Jestem mamą, jestem wegetarianką” oraz „Sposób na cukrzycę” oraz najnowsza publikacja: Witamina B12!