Skąd się bierze przewlekłe zmęczenie? Współczesne życie nabrało bardzo szybkiego tempa, jest pełne stresów i napięć, co z czasem prowadzi do zupełnego wyczerpania i przewlekłego przemęczenia, które nie ustępuje nawet rano. Do tego dochodzi napięcie, nerwowość, a nawet problemy ze snem. Ludzie z jednej strony łykają miliony tabletek uspokajających i środków nasennych, aby móc odpocząć i wzmocnić siły.
Z drugiej zaś strony rano niewypoczęci sięgają po napoje stymulujące, które mają ich pobudzić i postawić na nogi. Mała czarna towarzyszy im też w ciągu dnia. Taki styl życia może doprowadzić do sytuacji, w której niemalże cały czas występuje uczucie zmęczenia. Cierpią z tego powodu przede wszystkim osoby, które nie radzą sobie z wciąż rosnącymi wymaganiami współczesnego świata, przeżywają konflikty rodzinne lub zawodowe. To dodatkowo sprawia, że jedzą nieracjonalnie i szybko, stosują używki i nie mają czasu na to, aby odpocząć i zrelaksować się.
Przewlekłe zmęczenie może się też pojawić w przypadku chorób, takich jak niedoczynność tarczycy, anemia, cukrzyca, nadwaga i otyłość, przewlekłe infekcje. Kiedy cierpimy z powodu przewlekłego zmęczenia, wypełnianie powszednich obowiązków wymaga większego wysiłku i dłuższego czasu, w końcu nawet najprostsze czynności stają się przytłaczające. Zmęczenie zmniejsza możliwości twórcze człowieka oraz efektywność w pracy. Jeżeli w porę nie nadejdzie czas odpoczynku i relaksu, może to doprowadzić do całkowitego wyczerpania i depresji. Jeśli ktoś stale czuje się zmęczony, ważne jest, abyś przeanalizował czynniki ryzyka i zastanowił się, czy styl życia, jaki prowadzisz nie powoduje takiego samopoczucia. Ważne jest też przeprowadzenie badań diagnostycznych w kierunku schorzeń, które cechuje uczucie zmęczenia.
Czynniki stylu życia które mogą prowadzić do uczucia przewlekłego zmęczenia:
- Niewłaściwa dieta.
- Brak ćwiczeń fizycznych.
- Niedobór snu i brak czasu na relaks.
- Rozregulowany rytm biologiczny.
- Przewlekły stres.
- Niedobór wody w organizmie.
- Stosowanie używek: palenie papierosów, picie alkoholu i napojów z kofeiną.
- Nieodpowiednie przewietrzanie i złe oddychanie.
- Przewlekłe zażywanie leków.
- Nadstymulacja.
- Niesprzyjające środowisko życia.
1. Niewłaściwa dieta
Niewłaściwe odżywianie, bogate w produkty rafinowane i wysokokaloryczne, prowadzi do niedożywienia i przekarmienia. Powstają wtedy w organizmie niedobory mikroelementów, takich jak witaminy i sole mineralne. To może doprowadzić do anemii, z którą przede wszystkim koreluje niedobór żelaza, niedobór kwasu foliowego i witaminy B12. Zarówno żelazo, jak i wymienione witaminy z grupy B są niezbędne do reprodukcji czerwonych krwinek. Jednocześnie nadmiar kalorii prowadzi do nadwagi, otyłości i cukrzycy. Aby zapobiec tym problemom zdrowotnym, należy przyjmować pokarmy pełnowartościowe. Poza tym, jeżeli tuż przed snem spożywamy ciężkostrawną wysokokaloryczną późną obiado-kolację, organizm nie wypoczywa w nocy prawidłowo. Dlatego w zapobieganiu przewlekłemu zmęczeniu ważne jest, aby ostatni posiłek spożywać co najmniej 4 godziny przed snem. Pusty, odpoczywający żołądek znacznie podnosi jakość snu i regeneracji całego organizmu.
2. Brak ćwiczeń fizycznych
Wielu ludzi ma siedzącą pracę, a po powrocie do domu czas spędza przed telewizorem lub komputerem, traktując to jako najlepszą formę wypoczynku. Zmęczenie jest w dużym stopniu schorzeniem tych, którzy dużo pracują umysłowo. Okazuje się, że najlepszym wypoczynkiem dla takich osób jest ruch fizyczny. To konieczność, aby do swojego planu dnia wprowadzić 30-60 minut ćwiczeń fizycznych. Są one znakomitym sposobem terapii przemęczenia wynikającego z siedzącego, pełnego napięć trybu życia. Ćwiczenia poprawiają krążenie, wzmacniają organizm, pomagają podnieść nastrój, łagodzą stresy, ułatwiają eliminację toksyn.
3. Niedobór snu i brak czasu na relaks
Odpoczynek pozwala organizmowi odnowić się poprzez usunięcie substancji szkodliwych, regenerację uszkodzonych komórek i tkanek, odtworzenie enzymów i zmagazynowanie zapasu energii. Odpoczynek pomaga w leczeniu urazów, infekcji i innych niedomagań organizmu. Ma również korzystny wpływ na łagodzenie stresu i zaburzeń emocjonalnych. Odpoczynek wzmacnia układ odpornościowy, a przez to zabezpiecza organizm przed chorobami. Właściwy odpoczynek przedłuża życie. W badaniach przeprowadzonych na dużej grupie osób zdrowych wykazano, że osoby, które śpią 7-8 godzin każdej nocy, mają niższy wskaźnik śmiertelności niż osoby, które śpią krócej bądź dłużej.
4. Rozregulowany rytm biologiczny
Dla zachowania dobrej kondycji i witalności ważne jest przestrzeganie regularnego planu dnia. Dobrze jest o tej samej porze chodzić spać, wstawać, pracować, spożywać posiłki i ćwiczyć. Organizm świetnie funkcjonuje w takim regularnym rytmie. Ciało pracuje o wiele wydajniej, a umysł jest twórczy i spokojny.
5. Przewlekły stres
Wielu ludzi żyje stale w dużym napięciu, wywołanym problemami codzienności, a psychiatrzy twierdzą, że główną przyczyną zmęczenia jest negatywne nastawienie psychiczne i emocjonalne prowadzące do stałego napięcia nerwowego. Niechęć, pretensje, zazdrość, znudzenie, bezsens wykonywanej pracy, obawy, brak cierpliwości, niespełnienie – to czynniki emocjonalne, które niszczą i powodują, że czujemy się zmęczeni życiem. Trzeba nam nauczyć się pozytywnego postrzegania nas samych, ludzi wokół nas, całej otaczającej nas rzeczywistości, a przede wszystkim odnaleźć się w relacji przyjaźni z Bogiem, który jest źródłem miłości, radości, zadowolenia, nadziei na lepsze jutro, poczucia sensu życia, szeroko rozumianego psychicznego komfortu. Ważne jest pielęgnowanie wdzięczności za wszystkie błogosławieństwa, które są naszym udziałem każdego dnia.
6. Niedobór wody w organizmie
Odwodnienie jest często przyczyną zmęczenia. Niedobór wody obniża sprawność w wykonywaniu pracy bardziej niż brak jedzenia. Co ciekawe, niektóre osoby nie potrafią rozróżnić pragnienia od łaknienia, więc zamiast pić, jedzą. To podnosi ilość przyjmowanych kalorii, prowadząc z kolei do otyłości. Gdy pojawia się uczucie głodu, które faktycznie jest uczuciem pragnienia, wypicie dużej szklanki wody może być wystarczające dla kontroli łaknienia. Większość ludzi zdecydowanie za mało pije.
7. Stosowanie używek: palenie papierosów, picie alkoholu i napojów z kofeiną
Dym tytoniowy zawiera około czterech procent tlenku węgla, substancji, która ogranicza transport tlenu i powoduje spadek energii. Porównanie snu palaczy i osób niepalących pokazało, że palaczom zajmowało więcej czasu zaśnięcie i budzili się dużo częściej w ciągu nocy. Gdy palacze przestali palić, zasypiali o wiele szybciej i lepiej spali. Oprócz tytoniu, również alkohol i inne stymulanty, a wśród nich głównie napoje zawierające kofeinę, mogą wywoływać złe samopoczucie i zmęczenie. Osoby, które często piją alkohol, często też rozpoczynają dzień zmęczeni z powodu zaburzeń metabolicznych. Podobnie działa kofeina, która wpływa stymulująco na centralny układu nerwowy. Picie napojów z kofeiną uznane jest za jeden z najczęstszych powodów przewlekłego zmęczenia. Kofeina, po krótkotrwałym działaniu pobudzającym, nasila uczucie zmęczenia i osłabienia. Dodatkowo taniny zawarte w herbacie hamują wchłanianie żelaza, a to może nasilić problem, powodując obniżenie poziomu hemoglobiny we krwi.
8. Nieodpowiednie przewietrzanie i złe oddychanie
Oddychanie złym powietrzem osłabia siłę organizmu. Świeże powietrze w sypialni jest szczególnie istotne dla wysokiego poziomu energii po przebudzeniu. Ważne jest to również podczas pracy. Ludzie, którzy spędzają godziny w nieprzewietrzonych pomieszczeniach, a do tego w przygarbieniu, mają skłonność do płytkiego oddychania, co owocuje słabą wymianą tlenu, a tym samym prowadzi do zmęczenia. Głębokie oddychanie świeżym powietrzem jest niezbędne dla pracowników umysłowych – badania wskazują, że pamięć może poprawić się o siedem procent poprzez głębokie oddychanie powietrzem odpowiednio zasobnym w tlen.
9. Przewlekłe zażywanie leków
Istnieje wiele leków, które stosowane przewlekle mogą powodować przewlekłe zmęczenie. Są to między innymi amfetamina, leki uspakajające, tabletki nasenne, leki przeciwhistaminowe, przeciwdrgawkowe, salicylany, wiele środków przeciwbólowych, antybiotyki, pigułki antykoncepcyjne, kortykosterydy, leki nasercowe, środki moczopędne oraz niektóre leki na ciśnienie. Środki farmakologiczne należy stosować tylko w przypadku bezwzględnych wskazań medycznych.
10. Nadstymulacja
Od momentu, w którym otwieramy oczy rano do chwili zaśnięcia w nocy, jesteśmy bombardowani stymulantami działającymi na nasze zmysły – hałas, światło, drgania. To wszystko wyczerpuje energię organizmu. Na koniec dnia możemy być bardziej zmęczeni przez nadstymulację niż w wyniku przepracowania. Przychodzimy do domu wykończeni, wyciągamy nogi i włączamy telewizor, dostarczając sobie jeszcze większej ilości stymulacji zmysłowych. Jednak za zbytnie pobudzenie i nadstymulację płaci się energią.
11. Niesprzyjające środowisko życia
Fizyczne otoczenie również może przyczyniać się do zmęczenia. Pełne bałaganu i nieporządku stanowiska pracy i brak wolnej przestrzeni, może być bardziej męczące niż przepracowanie. Białe kolory są męczące, tak jak purpura, brąz, pomarańcz, nawet niektóre odcienie błękitu. Średnia zieleń i żółty, to kolory uspakajające. Również odblaskowe, szklane i metalowe stoły mogą wzmagać zmęczenie. Dla umysłu, jak i ciała niezwykle męczące są też duszne i przegrzane pomieszczenia. Ciało redukuje wewnętrzną generację ciepła w reakcji na zbyt wysoką temperaturę zewnętrzną i staje się mniej aktywne. Organy wewnętrzne pozbawiane są w pewnym stopniu krwi, która dostarcza dodającego energii tlenu, ponieważ krew przenoszona jest do skóry. Dlatego warto dbać o odpowiednią temperaturę pomieszczeń, w których się przebywa, ład i porządek oraz odpowiednie kolory i przestrzeń.
Należy wprowadzić 30-60 min ćwiczeń fizycznych do swojego planu dnia. Są one znakomitym sposobem terapii przemęczenia wynikającego z siedzącego, pełnego napięć trybu życia.
Niniejszy artykuł pochodzi z kwartalnika Zdrowie z wyboru nr 72/2020
