Cukrzyca typu I ujawnia się zwykle (choć nie jest to zasadą) u ludzi młodych lub dzieci. W tym typie cukrzycy trzustka jest uszkodzona przez proces chorobowy i nie produkuje insuliny. Zaczyna się zwykle od bardzo dużego pragnienia. Dziecko nie rozstaje się z butelką wody. Potem chudnie, ale przecież dziecko rośnie i dużo się rusza. Niepokój u rodziców budzi dopiero zmiana zachowania – dotąd radosne i energiczne, staje się ospałe, wycofane i osowiałe.
Warto być czujnym rodzicem
Cukrzyca I typu bardzo często rozwija się na podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, że układ odpornościowy zwraca się przeciwko własnym tkankom i komórkom, w konsekwencji je niszcząc. Uszkodzone zostają komórki trzustki, odpowiadające za prawidłowe wydzielanie insuliny. Diabetolodzy zgodnie przyznają: cukrzycę w dzisiejszych czasach jest łatwo rozpoznać – charakterystyczne objawy są sygnałem, że należy wykonać podstawowe badania biochemiczne. Najbardziej istotne są wyniki badań określające poziom cukru we krwi, jak również proste badanie moczu na obecność glukozy. Zdarza się jednak, że pierwsze objawy cukrzycy są bagatelizowane albo mylone z innymi schorzeniami wieku dziecięcego, takimi jak zakażenia dróg oddechowych, infekcje, zakażenia grzybicze.
[the_ad id=”4052″]
Opracuj plan dietetyczny
Żywienie dzieci z cukrzycą powinno być dobrze zaplanowane i dostosowywane do wieku, zapotrzebowania na składniki odżywcze – w celu utrzymania prawidłowej masy ciała i wzrostu. Każde dziecko powinno mieć opracowany grafik żywieniowy. Dieta dziecka powinna składać się z 3 głównych posiłków i zdrowych przekąsek. Posiłki powinny być spożywane regularnie co 3–4 godziny, by uniknąć spadków poziomu glukozy we krwi. Należy zaznaczyć, że po wysiłku fizycznym należy spożyć dodatkową przekąskę. Poziom glukozy powinien być sprawdzany glukometrem min. 4 razy dziennie – przed śniadaniem, obiadem, kolacją, przed snem. Czasami, pod wpływem zbyt dużej dawki insuliny, może dojść do nadmiernego spadku poziomu glukozy we krwi; chorzy muszą wtedy przyjąć dodatkową porcję cukrów, np. zjeść baton musli, wypić szklankę świeżo wyciśniętego soku. W żadnym wypadku nie mogą to być chipsy, paluszki, czekolada, batony czekoladowe, ciasta i inne produkty o dużej zawartości niezdrowego i utajonego tłuszczu oraz cukru. Ich wartość odżywcza jest jednak tak mała, że nie ma czego żałować! Przy okazji możemy nauczyć dziecko wyboru zdrowych produktów i zapobiec w ten sposób ewentualnej otyłości.
Praktyczne porady
Dziecko powinno codziennie zjadać pożywne śniadanie, które reguluje poziom glukozy we krwi i przyspiesza metabolizm. Na śniadanie wybierajmy pełne zboża (kasze, brązowy ryż, owies, chleb pełnoziarnisty), unikając podawania gotowych płatków śniadaniowych, które również zaliczamy do żywności przetworzonej, z wysokim indeksem glikemicznym (IG). Zachęcajmy dziecko do spożywania większej ilości warzyw i owoców z niskim IG. Błonnik w nich zawarty spowalnia wchłanianie glukozy w jelitach, ponadto są doskonałym źródłem witamin i składników mineralnych, tak potrzebnych do właściwego wzrostu i rozwoju dziecka. Szczególnie polecane są: zielone warzywa, jak sałata, jarmuż, surowa marchewka, nasiona roślin strączkowych (fasola, soczewica, groch, cieciorka), kapusta, buraki, a także truskawki, agrest, porzeczki, jabłka, grejpfruty i pomarańcze. Tłuszcze w bardzo nieznacznym stopniu, bo tylko w 10% podnoszą poziom glukozy we krwi. Ale z uwagi na to, że tłuszcz tłuszczowi nierówny, wybierajmy zdrowe rodzaje tłuszczu, np. oliwę, awokado, olej lniany, kokosowy. Należy jednocześnie ograniczyć udział w diecie izomerów trans kwasów tłuszczowych, występujących w margarynach twardych, słodyczach, chipsach, krakersach. Uważajmy również na mleko i przetwory mleczne. Mleko zawiera cukier prosty – laktozę, który u niektórych osób bardzo mocno podnosi poziom cukru we krwi. Dlatego zaleca się podchodzić do niego ostrożnie, szczególnie rano, kiedy zapotrzebowanie na insulinę i tak jest największe. Alternatywą jest stosowanie roślinnych rodzajów mleka (kokosowe, migdałowe, sojowe).
Na glikemię poposiłkową ma wpływ także sposób przygotowywania posiłków. Łatwostrawne są produkty gotowane, a w szczególności rozgotowane, tarte, zmiksowane oraz rozdrobnione. W przypadku diety cukrzycowej chodzi o wydłużenie czasu trawienia spożywanych posiłków z uwagi na możliwość rozłożonego w czasie przyswajania cukru. Dlatego diabetykom zaleca się gotowanie al dente (nie tylko makaronów). Unikajmy zatem przetworzonej żywności i fast foodów oraz słodyczy. Są one nie tylko bardzo kaloryczne, podnoszą w znacznym stopniu poziom cukru, a też ich wpływ na uczucie sytości jest niewielki. Skutkuje to najczęściej podjadaniem między posiłkami. Lekko twardawe i chrupiące powinny być także warzywa. Wybierając kasze, warto sięgać po te grube, jak pęczak, kasza gryczana, które wchłaniają się zdecydowanie wolniej od drobnej kaszy perłowej. Mocno dojrzałe owoce są jednocześnie bardziej słodkie i szybciej podnoszą poziom cukru we krwi. Warto więc wybierać te nieco mniej dojrzałe i koniecznie spożywać je na surowo. Aktywność fizyczna zmniejsza poziom glukozy we krwi, dlatego należy zachęcać dziecko do ruchu i zabaw na świeżym powietrzu.
Niniejszy artykuł pochodzi z kwartalnika Zdrowie z wyboru nr 61/2018
