Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego to choroba, na którą cierpi ponad 100 milionów ludzi w Ameryce Północnej i Europie. Około 75-80% pacjentów z tym zespołem to kobiety. Zespół jelita drażliwego stanowi jedną z podstawowych przyczyn nieobecności w pracy, bowiem często choroba ta wywołuje złe samopoczucie: od ogólnego osłabienia aż do depresji. Ludzie, którzy cierpią na zespół jelita drażliwego boją się odwiedzać miejsca publiczne i podróżować.

Jakie są objawy?

Do najważniejszych objawów choroby należą: ból brzucha i zmiana rytmu wypróżnień, czyli zaparcia (postać zaparciowa) lub przewlekła biegunka (postać biegunkowa), które często występują naprzemiennie. Typowym objawem zespołu jelita drażliwego jest również obecność śluzu w kale i wzdęcia. Mogą też pojawiać się nudności i zgaga oraz uciążliwe odbijania. Najbardziej charakterystyczną cechą tej choroby jest występowanie powyższych objawów w różnych kombinacjach i nasileniu.

Jak są przyczyny?

Udowodniono istotną rolę czynników psychicznych w powstawaniu zespołu drażliwego jelita. Wystąpienie choroby bądź zaostrzenie jej objawów bardzo często ma związek ze stresującymi przeżyciami w życiu pacjenta. U wielu chorych stwierdza się objawy depresji, niepokoju oraz nieumiejętność radzenia sobie ze stresem. Rozważane są również inne przyczyny, które mogą powodować rozwój zespołu jelita drażliwego, takie jak bakteryjne infekcje przewodu pokarmowego, antybiotykoterapia, przebyte zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej. Zaburzenia prawidłowej flory bakteryjnej jelit jest również coraz częściej kojarzona z powstawaniem zespołu jelita drażliwego. Nie zauważa się jak dotąd, aby błędy dietetyczne były bezpośrednią przyczyną rozwoju zespołu, jednak właściwe odżywianie odgrywa doniosłą rolę w prawidłowej funkcji przewodu pokarmowego. Dlatego tłuste potrawy, nadmiar kofeiny, nadużywanie alkoholu, brak w jadłospisie produktów zawierających włókna roślinne oraz przejadanie się mogą nasilać objawy choroby.

Jak postawić diagnozę?

Celem postępowania diagnostycznego jest wykluczenie organicznej przyczyny dolegliwości. Lekarz prowadzący może skierować na następujące badania: morfologię i OB, badanie biochemiczne surowicy krwi, badanie ogólne moczu, badanie kału w kierunku obecności pasożytów i krwi utajonej, posiewy bakteriologiczne stolca oraz rektoskopię lub fibrosigmoidoskopię. Ważnymi cechami charakterystycznymi jelita drażliwego są: brak krwi w stolcu oraz ustępowanie objawów choroby podczas snu. Ponadto u chorych nie obserwuje się utraty masy ciała mimo przewlekłego procesu chorobowego. Gorączka, dreszcze, zmiana koloru stolca, utrata masy ciała, domieszka krwi w stolcu i stały, trwający przez długi okres ból brzucha nie są objawami zespołu jelita nadwrażliwego, mogą być spowodowane przez inne poważne schorzenia przewodu pokarmowego.

Jak leczyć?

Pocieszające jest to, że choroba ma charakter łagodny – nie zagraża życiu. W leczeniu bardzo ważna jest edukacja chorego. Ważne jest zrozumienie istoty choroby, wiedza na temat jej objawów oraz efektów leczenia. Należy szczegółowo przeanalizować wszystkie czynniki, których wyeliminowanie może przynieść poprawę stanu chorego: warunki panujące w domu, w pracy, jak również współistniejące choroby. Stałym elementem leczenia, szczególnie u chorych z objawami depresji i stanami lękowymi, jest psychoterapia. Pomaga ona wyjaśniać, jaki wpływ mają warunki życia i pracy na przebieg tej choroby, a także jak unikać lub eliminować sytuacje stresogenne. Bardzo pomocne może okazać się również stosowanie preparatów probiotycznych.

[the_ad id=”4052″]

A co z dietą?

Dotychczas nie potwierdzono związku przyczynowego między stosowaną dietą a wystąpieniem zespołu. Prawidłowe odżywianie jest jednak ważnym elementem skutecznego leczenia. Spożywanie produktów zawierających błonnik (warzywa, owoce, kasze) zapewnia dobre wypełnienie jelit, zmniejsza skurcze i pomaga zatrzymywać wodę. Skutkiem tego jest bardziej miękki stolec oraz łatwiejsze wypróżnianie. Przy wzdęciach należy unikać potraw wzdymających, takich jak kapusta i strączkowe oraz produkty zawierające biały cukier. Niewskazany jest alkohol oraz produkty z kofeiną. Należy też pamiętać, że wzdęciom sprzyja sorbitol i fruktoza dodawane do produktów dietetycznych oraz niektóre przyjmowane leki. Należy przy tym wspomnieć, że brak włókien roślinnych w pożywieniu prowadzi do zwiększonego powstawania gazów. U osób cierpiących na zespół jelita nadwrażliwego przejadanie się sprzyja biegunkom. Objawy takie zmniejszają się przy ograniczeniu ilości pokarmu. Ważne jest, aby dużo pić – co najmniej 1,5 litra płynów dziennie. Płyny zmniejszają tendencję do zaparć. Najzdrowsze są woda oraz naturalne soki warzywne i owocowe, natomiast niewskazane są napoje gazowane. Nigdy nie należy żuć gumy. Nie należy jeść tłusto, tłuszcze zwierzęce trzeba wyeliminować, a spożycie nabiału ograniczyć. U niektórych osób stwierdza się występowanie objawów choroby po spożyciu pokarmów mlecznych, co może być związane z nietolerancją laktozy (cukru mlecznego). Należy wówczas wyeliminować produkty mleczne z diety, wyjątkiem mogą być mleczne napoje fermentowane.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie?

Zespół jelita drażliwego to schorzenie przewlekłe. Co prawda nie zagraża ono życiu, ale dezorganizuje życie prywatne i zawodowe chorego. U większości pacjentów choroba przebiega z okresami poprawy oraz zaostrzeń, a  długość tych okresów jest różna i zależy od wielu czynników. Znane dziś sposoby leczenia polegające na korzystaniu z psychoterapii, uregulowaniu trybu życia, przestrzeganiu właściwej diety, stosowaniu suplementów probiotycznych i przyjmowaniu leków pozwalają na zmniejszenie objawów i uzyskanie mniej lub bardziej trwałej poprawy stanu zdrowia.