Wątrobie na ratunek

Wątrobie na ratunek. Wątroba jest fabryką chemiczną organizmu. Bierze udział w ponad 500 niezbędnych do życia procesach biochemicznych. Jest niezbędna do życia i trzeba o nią dbać. Jest też organem silnie regenerującym się. I jeśli nawet zachoruje, bardzo często jest nadzieja na wyzdrowienie. Trzeba jednak stworzyć do tego warunki.

Wątroba jest największym narządem wewnętrznym człowieka. Narządem towarzyszącym jej jest pęcherzyk żółciowy, którego zadaniem jest gromadzenie żółci. Wątroba pełni wiele różnych funkcji: produkuje żółć niezbędną do procesów trawienia, magazynuje cukier w postaci glikogenu i stopniowo uwalnia glukozę do krwi, rozkłada wchłonięte w przewodzie pokarmowym toksyny i neutralizuje je, powodując łatwiejsze ich wydalanie przez układ moczowy, syntetyzuje wiele substancji enzymatycznych, białka,czynniki krzepnięcia i cholesterol, a także dezaktywuje hormony. Jest to narząd niezbędny do życia. Szybko się regeneruje, ale przy silnie lub długotrwale działających czynnikach niszczących może zacząć chorować. Wątrobę uszkadzają przede wszystkim toksyny działające przez długi czas, zakażenia i zapalenia. Najczęściej występujące schorzenia wątroby to żółtaczka, cholestaza czyli zaburzenia odpływu żółci, zapalenia wątroby o różnym podłożu, toksyczne uszkodzenie wątroby oraz nowotwory wątroby.

Najczęściej występujące schorzenia wątroby

Żółtaczka

Dla żółtaczki charakterystyczne jest żółtawe zabarwienie skóry i oczu. Spowodowane jest ono odkładaniem się w skórze brązowo-żółtych barwników żółciowych. Barwniki żółciowe mogą też powodować podrażnienie skóry i świąd. Wiele leków może prowadzić do żółtaczki, powodując przedwczesny rozpad krwinek czerwonych lub upośledzając czynność wątroby. Również przewody wyprowadzające z wątroby barwnik żółciowy, bilirubinę, mogą zostać zablokowane lub ich funkcjonowanie może ulec zaburzeniu przez proces zapalny.

Cholestaza

Gdy odpływ żółci jest zaburzony, w surowicy krwi występują w nadmiarze substancje obecne w żółci, jak bilirubina, kwasy tłuszczowe, cholesterol, enzymy żółciowe. Zaburzenie odpływu żółci
może być spowodowane zamknięciem światła dróg żółciowych.

Zapalenie wątroby

Zapalenie wątroby może spowodować wiele dolegliwości i trwać różnie długo. Najczęściej spowodowane jest zakażeniem wirusowym typu A,B,C,D lub E. Stan zapalny może też być wywołany procesami autoimmunologicznymi.

Toksyczne uszkodzenie wątroby

Do uszkodzenia wątroby i jej stłuszczenia może dojść w wyniku działania różnych substancji toksycznych, alkoholi, leków, trucizn środowiskowych i przemysłowych, związków azotowych, węglowodorów aromatycznych, metali ciężkich. Przewlekły alkoholizm prowadzi niejednokrotnie do marskości, kiedy wątroba nie jest w stanie już prawidłowo funkcjonować.

Nowotwory wątroby

W wątrobie bardzo rzadko rozwija się pierwotna postać nowotworu złośliwego. Częściej natomiast pojawiają się w niej przerzuty nowotworowe, które wywodzą się z nowotworów innych narządów i tkanek. Jeśli powstaje pierwotny rak wątroby, to jest to zwykle w wątrobie zmienionej marsko lub jest odległym następstwem przewlekłego stanu zapalnego wywołanego chorobą wirusową wątroby.

Jakie objawy mogą sugerować chorobę wątroby?

U mężczyzn:

• utrata owłosienia pachowego i łonowego, utrata libido
• impotencja
• ginekomastia, czyli powiększenie gruczołów piersiowych.

U kobiet:

• zaburzenia miesiączkowania
• utrata miesiączki
• bezpłodność
• wybroczyny skórne
• częste krwawienia z nosa i dziąseł
• zażółcenie skóry lub białkówek oczu
• świąd skóry.

Jak chronić wątrobę?

1. Nie pij alkoholu!
Produkty alkoholowe zajmują pierwsze miejsce na liście produktów niekorzystnych dla wątroby. Zaburzają one funkcjonowanie wątroby i są najczęstszą przyczyną marskości tego narządu, co może doprowadzić do śmierci. Trudno jednoznacznie określić, jaka dawka trunku może wywoływać schorzenie. Według niektórych specjalistów jest to pół litra wódki (lub proporcjonalnie większe dawki piwa czy wina), wypijane codziennie przez kilka lat. Zdaniem innych ekspertów do rozwoju marskości wystarczy codzienne spożywanie 2–3 drinków przez mężczyzn i 1–2 u kobiet.

2. Unikaj przetworzonej żywności
Przetwarzana żywność jest szczególnie niebezpieczna dla wątroby. Dostarcza ona produktów rafinowanych, koncentrowanych, za słodkich, za słonych, zbyt bogatych w białko, za tłustych, bogatych w tłuszcze trans, zawierających różne substancje koloryzujące, poprawiające smak i zapach oraz konserwanty, które są obciążeniem dla wątroby. Okazuje się, że cukier dodawany do żywności może być dla wątroby niekorzystny tak jak alkohol. Cukier przetwarzany jest głównie w wątrobie, co przy jego nadkonsumpcji może wywoływać stłuszczenie tego narządu, jak w przypadku alkoholizmu. Drugi „czarny charakter” to tłuszcze trans, które znajdziemy w pakowanych ciastach, ciastkach, chipsach, fast foodach. Badania skandynawskich naukowców potwierdzają, że tłuszcze trans zwiększają zagrożenie otyłością i cukrzycą typu II, a co za tym idzie, także stłuszczeniem wątroby.

3. Unikaj produktów zawierających
Metale ciężkie i aflatoksyny Nadmiar arsenu w organizmie może sprzyjać rozwojowi nowotworów – w tym również wątroby. Zbyt duże ilości tego metalu ciężkiego obserwuje się w alkoholu i rybach morskich. W wątrobie gromadzi się także ołów, który, jak wykazują niektóre badania, występuje w kakao i wyrobach czekoladowych. Również aflatoksyny, bardzo groźne związki wytwarzane przez grzyby z rodzaju Aspergillus, mogą pojawiać się w źle przechowywanych produktach spożywczych zanieczyszczonych grzybem. W szczególności obserwuje się ich obecność w mleku czy mięsie zwierząt karmionych zanieczyszczoną paszą. Aflatoksyny uznaje się za jedną z przyczyn raka wątroby.

4. Jedz warzywa i owoce
W naszym jadłospisie nie może zabraknąć warzyw i owoców. Zawierają one liczne fitozwiązki, które znakomicie wpływają na pracę wątroby, stymulują ją do zwiększenia wydzielania żółci, a także neutralizacji zbędnych produktów przemiany materii. Szczególnie polecane jest awokado, cykoria, karczochy, szpinak, czereśnie i melony.

5. Stosuj zioła i przyprawy
Aby chronić wątrobę, dobrze jest wzmacniać smak potraw kurkumą, dostarczając organizmowi kurkuminy, która zapobiega uszkodzeniom wątroby. W pozbywaniu się szkodliwych produktów przemiany materii wątrobę wspiera też kardamon. Wśród ziół korzystnie wpływających na ten ważny narząd na pierwsze miejsce wysuwa się ostropest plamisty, który wspiera rekonwalescencję po toksycznych i metabolicznych uszkodzeniach wątroby. Wątrobę skutecznie oczyszcza również mniszek lekarski, rzodkiew czarna, mięta i krwawnik.

6. Pij wodę i sok brzozowy
Dla prawidłowej funkcji wątroby niezbędne jest picie odpowiedniej ilości wody. Oczyszczanie i odtruwanie organizmu jest możliwe tylko w odpowiednio nawodnionym organizmie. Na wątrobę świetnie wpływa też picie soku z brzozy, uznawanego za jeden z najskuteczniejszych naturalnych produktów detoksykacyjnych.

7. Nie nadużywaj leków
Każdego roku Polacy kupują blisko dwa miliardy pigułek i saszetek zawierających niesteroidowe leki przeciwzapalne, głównie paracetamol, ibuprofen i kwas acetylosalicylowy. Pamiętajmy, aby nie nadużywać tych farmaceutyków. Przekroczenie zalecanych dawek może okazać się groźne dla zdrowia i doprowadzić do uszkodzenia wątroby.

8. Dbaj o właściwą masę ciała
Nadwaga i otyłość brzuszna mogą doprowadzić do niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Zaczyna się to od tego, że nadmiar kalorii powoduje zaburzenia metaboliczne w wątrobie, a te przyczyniają się do zmian struktury i funkcjonowania tego narządu.

9. Żyj higienicznie
Zakażenie wirusem typu A i E następuje najczęściej przez zanieczyszczone pokarmy i zakażoną wodę, dlatego najlepszą metodą zapobiegania tej chorobie jest przestrzeganie zasad higieny podczas spożywania posiłków. Natomiast zakażenie wirusem typu B, C i D jest przez zakażoną krew, preparaty krwiopochodne czy zakażone igły. W 10% przypadków rozwija się przewlekłe postępujące zapalenie wątroby, które prowadzi do marskości i upośledzenia funkcji. Najważniejsze jest unikanie stosowania zakażonych igieł oraz unikanie ryzykownych zachowań seksualnych. Przeciwko zakażeniom wirusowym wątroby warto się szczepić.

Niniejszy artykuł pochodzi z kwartalnika Zdrowie z wyboru nr 63/2018