Skóra wytwarza witaminę D z promieni ultrafioletowych, dlatego witamina D nosi nazwę witaminy słońca. Witamina D rozpuszcza się w tłuszczach i jest konieczna do regulowania wielu funkcji w organizmie, wspomaga system immunologiczny, gruczoł tarczycy czy układ krążenia.
Reguluje również wchłanianie oraz poziom różnych minerałów we krwi, w szczególności poziom wapnia. Mimo że jakiś czas temu przypisywano witaminie D jedynie odpowiedzialność za zdrowie kości, ponownie pojawiła się jako potężna wszechstronna witamina wspomagająca zdrowie. Ostatnie przeglądy dokonane przez międzynarodowego specjalistę ds. witaminy D, doktora Michaela Holicka, ukazują niezwykłą listę korzyści z nią związanych (zostały one wymienione na końcu artykułu). Medyczne badania naukowe wskazują, że utrzymanie optymalnego poziomu witaminy D może pomóc zachować funkcje umysłowe oraz uniknąć zaburzeń neurodegeneracyjnych. Badania naukowe przeprowadzone na zwierzętach dostarczyły dowodów, że witamina D chroni neurony oraz może regulować produkcję niektórych neuroprzekaźników.
Mimo że istnieją pewne pokarmowe źródła witaminy D, światło słoneczne to najlepszy sposób na dostarczenie organizmowi tego niezwykle cennego składnika. Niełatwo jest uzyskać wystarczającą ilość witaminy jedynie ze źródeł pokarmowych. Na przykład trzeba by wypić 10 dużych szklanek mleka wzbogaconego o witaminę D każdego dnia, aby osiągnąć minimalną zalecaną dzienną dawkę. Osoby, które w ograniczonym stopniu spędzają czas na słońcu, szczególnie ciemnoskóre, powinny rozważyć uzupełnienie diety w witaminę D (1–4000 IU dzienne to bezpieczny poziom tej witaminy). Najlepszą suplementacją pozostanie jednak dobra kąpiel słoneczna.
Pomimo wartości słońca jako najlepszego źródła witaminy D dla organizmu możliwy jest oczywiście nadmiar nawet tego, co dobre. Poparzenia słoneczne jako skutek nadmiernego narażenia na promienie ultrafioletowe powodują zarówno natychmiastowe, jak i długotrwałe uszkodzenia powierzchni skóry oraz tkanki wspierającej, leżącej pod skórą. Skutki mogą się uwidocznić dopiero po latach, jednak kiedy się pojawią, nie ma możliwości ich cofnięcia. Biorąc pod uwagę znaczne korzyści, jakie wypływają z działania promieni słonecznych, polecam – na ile to możliwe – wystawianie się na rozsądne ilości promieni słonecznych każdego dnia. Aby osiągnąć możliwie najwyższą wydajność zdrowotną, potrzebujemy działania promieni słonecznych przez co najmniej 30 minut dziennie
ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z NIEDOBOREM WITAMINY D
Pewne badanie wykazało, że kiedy wszystkie czynniki ryzyka zostaną wzięte pod uwagę, niski poziom witaminy D podnosi ryzyko ataku serca tak bardzo jak wysokie ciśnienie krwi czy palenie papierosów. Kolejne badanie, obejmujące 22 badania kliniczne pacjentów z bólem, wskazało, że osoby cierpiące z powodu przewlekłego bólu pleców prawie we wszystkich przypadkach miały nieodpowiedni poziom witaminy D. Niedobór witaminy może również nasilić osteopenię i osteoporozę.
W przeprowadzonym na szeroką skalę badaniu nad osobami starszymi naukowcy z medycznej szkoły Peninsula Medical School Uniwersytetu Cambridge oraz Uniwersytetu Michigan określili związek między witaminą D a zaburzeniami poznawczymi. Badanie obejmujące 1766 osób w wieku 65 lat i więcej wykazało, że poziom zaburzenia poznawczego zwiększał się proporcjonalnie do niedoboru witaminy D. Osoby starsze z najniższym poziomem witaminy D były dwukrotnie bardziej narażone na zaburzenia poznawcze niż ci, którzy mieli odpowiedni poziom tej witaminy. Nowe badania przeprowadzone na 3133 mężczyznach z Europy wskazują, że witamina D może również pobudzić funkcje poznawcze ludzi w średnim wieku oraz osób starszych. Naukowcy w badaniu opublikowanym w „Magazynie Neurologii, Neurochirurgii oraz Psychiatrii” odkryli, że mężczyźni w wieku 40-70 lat z wyższym poziomem witaminy D lepiej wypadali na testach sprawdzających koncentrację oraz prędkość przetwarzania informacji przez mózg. Mimo że badacze nie zauważyli związku między witaminą D i pamięcią, dostrzegli związek między niskim poziomem witaminy D a gorszymi wynikami na teście oceniającym prędkość przetwarzania informacji przez mózg. (Związek między witaminą D a prędkością przetwarzania mózgu był najsilniejszy u mężczyzn w wieku 60 lat i więcej).
Powiązanie witaminy D z zaburzeniami nastroju zostało również naukowo udowodnione. Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Newcastle w Australii analizowało wpływ przyjmowania suplementu witaminy D w porównaniu z placebo przyjmowanym późną zimą przez grupę zdrowych osób. U osób zażywających witaminę D zaobserwowano znaczną poprawę nastroju w porównaniu z osobami przyjmującymi placebo. Naukowcy z Holandii zbadali ponad 1000 osób powyżej 65. roku życia i odkryli związek między depresją a niskim poziomem witaminy D. W innym doświadczeniu przez miesiąc badano wpływ suplementacji witaminy D na osoby cierpiące z powodu sezonowego zaburzenia afektywnego. U przyjmujących witaminę D ponownie zaobserwowano znaczną poprawę na podstawie wykonanych testów na depresję w porównaniu z tymi, którzy nie przyjmowali suplementu.
Niedobór witaminy D u matek jest źródłem wielu zmartwień. Potwierdzają to wyniki badań wskazujące na istotne znaczenie witaminy D w rozwoju mózgu ssaków. Badania przeprowadzane na zwierzętach wykazują, iż niedobór witaminy słońca u matek powoduje, że ich dzieci rodzą się z zaburzeniami rozwoju układu nerwowego. Obecnie kontrowersyjną kwestią w literaturze naukowej jest to, czy prenatalny niedobór witaminy D predysponuje płód do zaburzeń psychicznych. Mimo że nie ma jeszcze rozstrzygających odpowiedzi, debata podkreśla wzrastające znaczenie witaminy D w rozwoju mózgu.
Naukowcy odkrywają również związek między niskim poziomem witaminy D a innymi zaburzeniami umysłowymi. Lekarz medycyny Marian Evatt oraz jej współpracownicy z Uniwersytetu Emory w Atlancie zaobserwowali ostatnio uderzający związek między niskim poziomem witaminy D a chorobą Parkinsona. Za wcześnie, by stwierdzić, czy niedobór witaminy D jest przyczyną lub skutkiem owej choroby (na przykład pacjenci z chorobą Parkinsona być może rzadziej wychodzą na słońce). Jednak inne dowody sugerują związek przyczynowy. Obszar mózgu najsilniej dotknięty chorobą Parkinsona o nazwie subtantia nigra ma mnóstwo receptorów witaminy D, co sugeruje, że jest ona szczególnie potrzebna w tym ogromnie ważnym ośrodku koordynacji ruchu. Raport opublikowany niedawno w magazynie „Journal of Alzheimer’s Disease” na temat choroby Alzheimera sugeruje szersze powiązanie między niskim poziomem witaminy D a zaburzeniami neurodegeneracyjnymi, takimi jak na przykład choroba Alzheimera.
KORZYSTNY WPŁYW WITAMINY D
• Polepsza wchłanianie wapnia oraz dba o zdrowie kości.
• Usprawnia funkcjonowanie mięśni (ich prędkości, siły) oraz zapobiega upadkom.
• Ogranicza ryzyko nowotworów i chłoniaków.
• Poprawia zdrowie układu krwionośnego (pomaga obniżyć wysokie ciśnienie krwi oraz leczyć zastoinową niewydolność serca).
• Poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego oraz zmniejsza ryzyko reumatoidalnego zapalenia stawów oraz cukrzycy typu 1, jak również pewnych chorób zakaźnych, np. gruźlicy.
• Zapobiega komplikacjom w okresie ciąży.
• Poprawia funkcje umysłowe oraz obniża ryzyko takich chorób i dolegliwości, jak stwardnienie rozsiane, depresja, schizofrenia, bezsenność czy zmęczenie.
